راه های پیشگیری و مقابله با بیماری آسم

مقدمه ای از مطالب

تعریف تنفس
همه انسانها برای زنده مانـدن بـه اکـسیژنی کـه از هـوای تـنفس شـده
دریافت میکنند نیاز دارند. تنفس توسط ریهها که در داخل قفسه سـینه
قرار دارند، انجام میگیرد. عمل تنفس شامل ورود هوا به داخـل ریـههـا،
تبادل گازهای هوایی در ریهها و نهایتاً خروج آن از بدن مـیباشـد. درون
ریهها راههای هوایی وجود دارند که با هم شبکهای از لولهها را میسـازند
که در هنگام تنفس هوا را وارد بدن و از آن خارج میکنند بخشهای مختلف دستگاه تنفس و عملکرد آنها
سیستم تنفسی شامل حفرههای بینـی؛ حلـق، حنجـره، نـای، بـرونشهـا
)نایژهها(، برونشیولها )نایژکها(، ریهها و پرده جنب میباشد.
بینی: از استخوانها و غضروفها تشکیل شدهاسـت. حفـرههـای بینـی از
مخاط و عروق خونی پوشیده شدهاند که هوا را قبل از رسیدن به ریـههـا
گرم و مرطوب میکنند و بـا کمـک موهـا و مـژکهـا گـرد و غبـار آن را
میگیرند.
حنجره: حنجره که در جلوی گردن قرار گرفتـه )در مـوازات سـومین تـا
| ویژه بیماران و خانوادهها | ۹
ششمین مهره گردنی( هم راهی برای عبور هوا است و هم صـدا را تولیـد
میکند.
نای: لوله تنفسی که پس از حنجره قـرار گرفتـه نـای نامیـده مـیشـود.
ساختمان نای از غضروفهایی به شکل حلقه نـاقص ) (Ωتـشکیل شـده و
۱۰–۱۲سانتیمتر طول دارد و در انتها به دو شاخه راست و چپ تقـسیم
میشود که به این شاخهها نایژه یا برونش گفته میشود. نایژه راست وارد
ریه راست و نایژه چپ وارد ریه چپ میشود. نایژهها در داخل ریههـا بـه
شاخههای کوچکتری به نام نایژک یا برونشیول تقسیم مـیشـوند. داخـل
نای و برونشها سلولهای مژکدار وجود دارند کـه بـا حرکـت خـود بـه
سمت دهان، ذرات موجود در هوا را بیرون میرانند و مانع رسـیدن آنهـا
به ریهها میشوند.
ریهها: ریهها به شکل نیمه مخروطی هستند و قسمتهای طرفـی حفـره
سینه را پر میکنند. قاعده ریهها روی پرده دیافراگم )عضلهای کـه حفـره
| ۱۰راهنمای پیشگیری و کنترل آسم |
سینه و حفره شکم را از هم جدا میکند( قرار گرفته و قله ریههـا مجـاور
دنده اول است.
ریه راست از ۳قطعه )لـوب( وریـه چـپ از ۲قطعـه )لـوب( تـشکیل
شدهاست. نایژکها در ریهها به حفرههای هوایی کوچکی به نام آلوئول یـا
کیسههای هوایی ختم میشوند. کیـسههـای هـوایی دارای مـویرگهـای
فراوانی هستند و تعویض اکسیژن هوا با دیاکسید کربن خون داخل ایـن
حفرهها انجام میگیرد.
پرده جنب: پردهای دو لایه به نام پرده جنب هر ریه را بهطور جداگانه از
بیرون میپوشاند. بین این دو لایه مقداری مایع )مایع جنـب( وجـود دارد
که باعث لغزندگی و نرم شدن حرکات میشود.
تعریف آسم
آسم یکی از قدیمیترین بیماریهایی است که نام آن در متون تـاریخی و
باستانی مربوط به ۵۰۰۰سال پیش از میلاد مسیح )ع( ذکر شـده اسـت.
واژه آسم یک کلمه یونانی و به معنی نفـس نفـس زدن، انجـام بـازدم بـا
دهان و یا تنفس تند و شدید آمده است.
این بیماری یک اختلال التهابی مزمن و غیرواگیر راههای هوایی است
که در آن بیمار بهطور مکرر دچار سرفه، تنگی نفس، خس خس سـینه و
احساس فشار بر روی قفسه سینه میشود. )هرچنـد ممکـن اسـت بیمـار
همه این علائم را با هم نداشته باشد( منظور از مزمن آن است که بیماری
همیشه در فرد مبتلا وجود دارد حتی زمانی که فاقد علامت است. علائـم
بالینی این بیماری تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی بروز میکند.
در حالت طبیعی در همه افـراد زمـانی کـه یـک عامـل محـرک وارد
| ویژه بیماران و خانوادهها | ۱۱
راههای هوایی میشود، عضلات دیـواره نـایژههـا منقـبض شـده و غـشای
درونی نایژهها با ترشح مخاط، آن عامـل محـرک را بـه دام انداختـه و بـا
انجام سرفه مانع رسیدن آن به ریهها میشـود. در افـراد مبـتلا بـه آسـم،
حساس بودن راههای هوایی منجر، به واکنش شدیدتر نسبت به محرکها
میشود. بدین صورت که در هنگام مواجهه بـا یـک عامـل آغـازگر ماننـد
ویروسها، عوامل حساسیتزا و محرک، انقبـاض شـدید عـضلات دیـواره
راههایی رخ داده و با مهاجرت سلولهـای التهـابی بـه منطقـه و افـزایش
ترشحات راههای هوایی، پوشش داخلی راههـای هـوایی متـورم و ملتهـب
میگردد و یک التهاب حاد و نهایتا مزمن ایجاد میشود